Senedi İttifak(1808)

Osmanlı Devleti'nde bir bölgenin, şehrin yada kasabanın ileri gelenleri, yönetim ile şehir arasındaki ilişkileri kuran Ayanlar, devletin gücünü kaybetmesi ile güçlerini arttırmış, adeta devlet içinde devlet haline gelmeye başlamışlardır.

Durumundan endişelenen II. Mahmut, içine bulunduğu ortamdan karlı çıkmak ve daha fazla sıkıntı yaşanmasını engellemek için ayanlar ile görüşme başlatmıştır. 1808 yılında Osmanlı padişahı II. Mahmut yönetimi ve ayanlar arasında yapılan bu sözleşmeye Sened-i İttifak adı verilmiştir.

Yapılan bu sözleşme ile II. Mahmut ülke içindeki karışıklıkları engellemeye ve planlanan ıslahatlar için ayanlardan destek almayı amaçlamıştır.

Sened-i İttifak'ın yapılmasının amaçları kısaca şu şekilde özetlenebilir:

1. Ayanlar fiilen sahip oldukları hakları hukuken güvence altına almak istemiştir.

2. Osmanlı Hükümeti merkezi otoriteyi güçlendirmek istemiştir.

3. Osmanlı Devleti, topraklarında meydana gelen karışıklıkların önüne geçmek istemiştir.

4. Osmanlı Devleti yapılmasını planladığı ıslahatların gerçekleştirilmesi için ayanlardan destek almayı amaçlamıştır.

Sened-i İttifak'ın başlıca esasları (maddeleri) kısaca şu şekilde özetlenebilir:

1. Osmanlı Devleti'nin temelini teşkil eden padişah otoritesine karşı yapılacak bir hareket, birlikte yok edilecektir.

2. Halktan toplanan askerler devletin askeri sayılacak, bu duruma engel olmaya çalışan ocaklara karşı koyulacaktır.

3. Devlet gelirleri toplanıp, koruma altına alınacaktır.

4. Devlet merkezinde çıkan kargaşalara karşı ayanlar izin almadan müdahalede bulunacaktır.

5. Vergilerin normal bir düzeyde olmasına dikkat edilecek, Reaya korunacaktır.

6. Vergi miktarları ayanlar ile hükümet arasında yapılacak görüşmelere göre belirlenecektir.

7. Senedi-İttifak şartlarına uyan ayanlara karşı devlet adamları tarafından yapılacak saldırılara karşı birlikte hareket edilecektir.

8. Osmanlı sadrazamlarının kanuna uygun verdiği emirlere karşı çıkılmayacaktır.

9. Hanedan temsilcilerin ölümünden sonra bile hanedanlık hakları, hükümet tarafından güvenceye alınacaktır.

10. Şeriat düzenine uymayanlara ve halka zulüm edenlere birlikte karşı konulacaktır.

11. Sened-i İttifak Sadrazam ve Ayanlar tarafından imzalanacaktır.

12. Müteakip dönemde görev alacak Sadrazam ve Şeyhülislamlar Sened-i İttifak'ı imzalayacaktır.

Sened-i İttifak'ın sonuçları ise kısaca şu şekilde özetlenebilir:

1. Ayanlar Sened-i İttifak ile hukuki bir statü kazanmıştır.

2. Sened-i İttifak sonucunda Ayanlara geniş yetkiler tanınmıştır.

3. Osmanlı Devleti'nin Ayanlara bile söz geçiremeyecek derecede güçsüz olduğu anlaşılmıştır.

4. Sened-i İttifak padişahın yetkileri sınırlandırmıştır.

5. Osmanlı Devleti'nde ilk defa padişahın otoritesi dışında başka bir otoritenin oluşumuna ortam hazırlanmıştır.

6. Sened-i İttifak anayasal bir belge niteliği taşımamış, yalnızca küçük bir azınlığa yeni haklar tanımıştır. Fakat ileriki dönemlerde meydana gelecek Tanzimat Fermanı'nın alt yapısını hazırlamıştır.

Sened-i İttifak Alemdar Mustafa Paşa'nın ölmesi ve ayanların ortadan kaldırılması üzerine tamamen unutulmuş ve uygulanamamıştır.