*** TARİHTE İLKLER VE ENLER *** * III. Osman zamanında hiç ayaklanma ve savaş olmamış sadece büyük yangınlar çıkmıştır. * Osmanlı döneminde ilk denizaltıyı İbrahim Efendi yapmıştır. * İlk vezirlik sistemi Abbasiler tarafından oluşturulmuştur. * Osmanlı Devleti padişahlarından piyanist olan ilk ve tek padişah V. Murat'tır. * İkta sistemi ilk defa Hz. Ömer zamanında uygulanmıştır. * Tarihte ilk ticaret kolonileri İyonlar tarafında oluşturulmuştur. * Balkanlar II. Kosova savaşı ile ilk kez Türk yurdu olmuştur. * Osmanlı Devleti'nde ilk tershane Yıldırım Bayezid devrinde Gelibolu'da oluşturulmuştur. * Sivil Savunma teşkilatı ilk olarak I. Dünya Savaşı esnasında oluşturulmuştur. * Osmanlı Devleti'nde ekberiyet sistemi ilk defa I. Ahmet devrinde uygulanmıştır. * İlk bütçe Tarhuncu Ahmet Paşa tarafından düzenlenmiştir. * İlk Türk amiral Çaka Bey'dir. * Osmanlı Devleti'nde ilk divan Orhan Bey döneminde kurulmuştur. * Osmanlı Devleti'nin toprak kaybettiği ilk antlaşma Karlofça'dır. * İlk anayasamız 1876'daki I. Meşrutiyet Anayasasıdır. * Yıldırım Bayezid yıldırım lakabını Niğbolu Savaşı'na almıştır. * Osmanlı Devleti ilk deniz savaşı Venedikler'le yapmıştır. * Atatürk'e gazi ve maraşallik ünvanı Sakarya Savaşı'ndan sonra verilmiştir. * Osmanlı Devleti'nin son halifesi II. Abdülmecid'tir. * Dört işlemi ilk kez Sümer'ler bulmuştur. * Tarihte bilinen ilk büyük ve düzenli orduyu Akadlar kurmuştur. * Tarihdeki ilk yazılı antlaşma Kadeş'tir. * Parayı ilk kez Lidyalı'lar bulmuştur. * Anadolu'ya yazıyı ilk getirenler Asurlar'dır. * Miladi takvimi Mısırlı'lar oluşturtu, Romalı'lar geliştirdi. * İbraniler tarihte tek tanrılı inanca inanan ilk kavimdir. (Musevilik) * Tarihte ilk demokrasi örneğini Yunanlı'lar uygulamıştır. * T.C.'de ilk general Fevzi Çakmak'tır. * Türkler'in ilk kullandığı takvim 12 Hayvanlı Türk takvimidir. * Yerleşik hayata geçen ilk Türk kavmi Uygurlar'dır. * Osmanlı Devleti ilk borcu 1853 - 1856 Kırım Savaşı sırasında İngiltere'den almıştır. * Anadolu Hisarı Yıldırım Bayezid tarafından, Rumeli Hisarı Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmıştır. * Musevilik'i resmi din olarak kabul eden ilk Türk devleti Hazarlar'dır. * Osmanlı padişahlarının tahta geçerken dağıttığı paraya "Culüs" denir. * Osmanlı Devleti'nde en fazla padişahlığı Kanuni Sultan Süleyman yapmıştır. (46 yıl) * İlk Osmanlı parası Osman Bey, ilk gümüş para Orhan Bey, ilk altın para Fatih Sultan Mehmet bastırmıştır. * Osmanlı Devleti, uçağı ilk kez Birinci Dünya Savaşı'nda kullanmıştır. * İlk kez Rumeliye geçiş Çimpe Kale'sinin alınmasıyla gerçekleşmiştir. * Fransız ihtilali ile ortaya çıkan ilk isyan, Sırp isyanıdır. * Osmanlı Devleti'nden en son ayrılan millet Arnavutlar'dır. * Reform ilk kez Almanya'da,Rönesans ise İtalya'da ortaya çıkmıştır. * İlk posta teşkilatı Lale devri'nde oluşturuldu. * İlk itfaiye teşkilatı Lale devri'nde oluşturuldu. * İlk kağıt fabrikası Lale devri'nde Yalova'da açıldı. * Matbaa ülkemize ilk kez Lale devri'nde gelmiştir * İlk çiçek aşısı Lale devri'nde yapıldı. * İlk kumaş fabrikası Lale devri'nde İstanbul'da açıldı. * Suğdak Deniz Seferi ilk deniz aşırı seferidir. * Tarihte Türk adında kurulan ilk devleti Göktürk'lerdir. * Tarihteki ilk Türk devleti Hunlar'dır. * Miryekefelon Savaşı ile Anadolu Türkler'in anavatanı olmuştur. * Osmanlı Devleti'nin Afrika'da kaybettiği ilk toprak parçası Cezayir'dir. * Osmanlı Devleti'nin Afrika'da kaybettiği en son toprak parçası Traplusgarp'tır. * İstanbul feth edilmeden önce 16 kez kuşatılmış fakat alınamamıştır. * İllere ilk kez vali gönderilme II. Mahmut zamanında başlamıştır. * Osmanlı Devleti'nde ilk nüfus sayımı II. Mahmut zamanında yapılmıştır. * Müsadere usulu ilk kez II. Mahmut zamanında kaldırılmıştır. * İlk medrese, 1327'de Orhan Bey zamanında İznik'te açılmıştır. * Türk Edebiyatı'nın en eski yazılı kaynakları Orhun Yazıtları'dır. * Anadolu'da kurulan ilk tarikat Baba İshak tarafından kurulan "Babailik" tarikatıdır. (Anadolu Selçuklu Devleti) * Türk tarihinde ilk medrese Karahanlı'lar zamanında yapılmıştır. * Türkçe'yi resmi dil olarak ilan eden ilk devlet adamı Karamanoğlu Mehmet Bey'dir. (13 Mayıs 1277) * Osmanlı Devleti ilk tanzimatı Rusya'ya vermiştir. (1774 Küçük Kaynarca Antlaşması) * İlk kez kavuk giyen Osmanlı padişahı I. Bayezid'tir. * Osmanlı Devleti ile İran arasında yapılan ilk resmi antlaşma 1555 Amasya Antlaşması'dır. * Osmanlı padişahlarından hattat olan ilk padişah Abdülmecid'dir. * İlk posta teşkilatı İranlı'lar tarafından kurulmuştur. * Tarihte ilk yazıyı Sümer'ler kullanmıştır. * Aşıkzade Tarihi'ne göre ilk vergi uygulaması Osmanlılar'da Osman Gazi zamanında başlamıştır. * Osmanlılar'da ilk mali teşkilat I. Murad zamanında kurulmuştur. * TBMM'nin kabul ettiği ilk kanun hayvan vergisi kanunudur. * İlk vergi rekortmenimiz Türkiye Amatörler Birliği'nin kurucu başkanı Manizade Şevket Manioğlu'dur. * Osmanlı padişahının yetkilerini sınırlayan ilk belge Sened- İttifak'tır.(1808) * Azınlıklara ilk defa siyasal haklar Islahat Fermanı ile verilmiştir. (1856) * 31 Mart Olayı Osmanlı tarihinde devletin temel düzenini değiştirmek için yapılan ilk ayaklanmadır. * Kurtuluş Savaşı'nda TBMM'nin ilk başarısı Ermeniler'e karşı kazanıldı. * Gümrü Antlaşması TBMM'nin uluslararsı alandaki ilk siyasi başarısıdır. (3 Aralık 1920) * Düzenli ordunun (8 Kasım 1920) ilk başarısı I. İnönü Savaşı'dır. * TBMM'nin ilk siyasal ilişki kurduğu devlet Sovyet Rusya'dır. * İlk kurulan cemiyet Trakya Paşaeli Cemiyeti'dir. * İşgallere karşı ilk silahlı direnişi başlatan cemiyet Kilikyalılar Cemiyeti'dir. * Türkiye'de ilk milletvekili seçimleri I. Meşrutiyet'de yapıldı. * İlk insan hakları beyannamesi 15 Temmuz 1789'da Fransa'da yayılanmıştır. * Aya ilk ayak basan insan Neil Amstrong'tur. * İlk nobel ödülünü Almanya kazandı. * Türkiye'de ilk uçak fabrikası Kayseri'de açıldı. * Uzaya çıkan ilk kadın Rus Valentino Kreskivo'dur. * Türkiye'de öldürülen ilk başbakan Nihat Erim'dir. * Everest Tepesi'ne tırmanan ilk dağcı Edmunt Hillary'dir. * Türkiye dışarıya ilk olarak Güney Kore'ye asker göndermiştir. * Türkiye'nin en eski şehri Hakkari'dir. * Türkiye'de taşkömürünü ilk defa Uzun Mehmet bulmuştur. * Gümüş en çok Meksika'da üretilir. * Sanayi devrimi ilk kez İngiltere'de başladı. * Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin ilk başkanı Mustafa Kemal'dir. * Türkiye'de baskı tekniğini ilk kez İbrahim Müteferrika kurmuştur. * İlk TSE belgesi Yıldırım Bayezid devrinde çıkarılmıştır. * Dünyanın en az yüzölçümüne sahip ülkesi Vatikan'dır. * Türkiye'nin en yüksek minaresi Selimiye Camisinde bulunur. * Uçak ilk olarak ABD'de kullanılmaya başlanmıştır. * Susuzluğa en fazla dayanabilen hayvan devedir. * Açlığa en fazla dayanabilen hayvan kablumbağadır. * Dünyada ilk rasathaneler Şam ve Bağdat'da kurulmuştur. * Osmanlı Devleti'nin ilk bankası Banka-i Der Saadet'tir. (İstanbul Bankası) * Dünyanın en yüksek binası Varşova Televizyon ve Radyo binasıdır. * Özelleştirilen ilk devlet malı İstanbul Bogaz Köprüsü'dür. (1984) * En çok bağımsız ülke Afrika kıtasında yer alır. (53) * Yüzölçümü itibariyle en küçük komşumuz Ermenistan'dır. * Bürüksel dünyanın en fazla yabancı gazeteci bulundurulan kentidir. * Türkiye'nin ilk haber ajansı Anadolu Ajansı'dır. (1920) * Radyo ilk A.B.D'de kullanıldı. * Televizyonun mucidi İskoçlar'dır. * Latin alfabesine resmi olarak ilk geçen Türk devleti Azerbeycan'dır. * Dünyanın en kısa süren meydan savaşı Mohaç Meydan Savaşı'dır. * Tarihte bilinen ilk meclis Pankuş Meclisi'idr. (Hitit) * Hicri Takvim ilk kez Hz.ömer zamanında kullanılmaya başlandı. * İlk şah tuğrası Yavuz Sultan Selim'in tuğrasında görülmeye başlanmıştır. * İlk Türkçe ezan İstanbul Fatih Camii'nde okundu. * Cumhuriyet döneminde kurulan ilk muhalefet partisi Terakkiperver Cumhuriyet Fırka'sır. * Türkiye'de ilk politika okulu Nazif Ülken tarafından kurulmuştur. * Türkiye'de en fazla milletvekili seçilen İsmet İnönü'dür. (14) * Cumhuriyet tarihinin en uzun süreli azınlık hükümeti Anasol-D hükümetidir. * Tarihte bilinen ilk yılbaşı kutlamalarını Asurlular gerçekleştirmiştir. * Kıbrıs Barış Harekatı esnasında uçaklarımızın yanlışlıkla vurduğu gemimiz Kocatepe'dir. * Türkiye'nin ilk kadın bakanı Türkan Akyol'dur. * Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk anayasası 1924 anayasasıdır. * Türkiye'de ilk nüfus sayımı 1927 yılında yapıldı. * TBMM'nin ilk başkanı Fethi Okyar'dır. * İlk başbakanımız İsmet İnönü'dür. * İngilizce ile egitime baslayan ilk Türk okulu Ankara TED Koleji'dir. (1954) * Anneler gününü kutlayan ilk medeniyet Sümerler'dir. * İlk hava şehidimiz Fethi Bey'dir. * İlk Türk uçağı Mavi Işık'tır. (Kayseri/1979) * Nargile Osmanlı'ya ilk olarak Yavuz Sultan Selim zamanında Hindistan'dan getirildi. * İlk kaloriferi Romalılar, ilk klimayı Çinliler kullanmıştır. * Berlin Duvarı 1961 yılında yapılmıştır. * Günışığından daha fazla yararlanmak için saat uygulamasını Benjamin Franklin başlatmıştır. * Türkiye'de açılan ilk üniversite, İstanbul Üniversitesi'dir. * Türkiye'nin ilk oyun kütüphanesi Aydın'ın Kuşadası ilçesinde açılmıştır. * Osmanlı Devleti'nde ilk azınlık okulu Fatih Sultan Mehmet devrinde açılmıştır. * Dünyada ilk kuyumculuk örneğine Mezopotamya'da rastlanmıştır. * Türkiye'de ilk demir-çelik tesisleri Kırıklareli'nde açılmıştır. * Eyeri ilk kullanan medeniyet İskitler'dir. * İlk uçan insan Hazerfen Ahmet Çelebi'dir. * Dünyada en çok kullanılan isim, Muhammed 'dir. * Müzecilikle ilgili ilk girişim Damat Ferit tarafından başlatılmıştır. (1830) * İlk Osmanlı sarayı Bursa'da yapılmıştır. * İstanbul'un fethinden sonra ilk saray Bayezid Meydanı'nda yapıldı. * Kanun adkı saz ilk defa Farabi tarafından bulundu. * Uzaydan görülen tek insan yapıtı Çin Seddi'dir. * Atatürk'ün ilk heykeli Gülhane Parkı'nda dikilmiştir. (İstanbul) * İlk film gösterisi Sultan Abdülhamid döneminde Bertrand adlı Fransız hokkabaz tarafından Yıldız Sarayı'nda yapıldı. * Türk sinema tarihinde ilk uluslararsı ödül alan ilk film Susuz Yaz'dır. * Türkiye'de ilk çekilen belgesel Ayastefonos'taki Rus Abidesi'nin yıkılışıdır. (1914) * Ateşten Gömlek adlı film Türk sinema tarihinin ilk kurtuluş savaşı filmidir. İNKILAP TARİHİ 1. Birinci Dünya Savaşı • Osmanlı Devletinin I.Dünya savaşı içinde paylaşıldığı ilk antlaşma Sykes Picottur. • Sivilya Savunma Teşkilatı ilk defa I.Dünya Savaşı sırasında kurulmuştur. • I.Dünya savaşında Osmanlı Devletinin açtığı ilk cephe Kafkas Cephesidir. • I.Dünya Savaşında Osmanlı Devletinin elinden çıkan ilk yer Kıbrıs’tır. • I.Dünya Savaşında başarılı olduğumuz ilk ve tek cephe Çanakkale Cephesidir • I.Dünya Savaşı sonunda imzalanan ilk antlaşma Versay Antlaşmasıdır. • Osmanlı Devletinde bağımsızlığını kazanan son balkan devleti Arnavutluktur. • İşgallere silahla karşı koyma kararı ilk defa İzmir Müdafaa Hukuk Kongresinde verilmiştir. • İzmit’in Yunanlılara verilmesi ilk defa Paris Barış Konferansında kararlaştırılmıştır.(1919) • I.Dünya Savaşından sonra imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşmasıyla Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir. • I. Dünya Savaşından sonra başlayan işgalleri Türk halkının ilk tepkisi direniş cemiyetleri kurmak olmuştur. Mondros, İşgaller ve Cemiyetler • Mondros’tan sonra işgal edilen ilk yer Musul’dur.(İngilizler) • İtilaf devletlerinin Mondros’tan sonra kontrol altına aldıkları ilk yer boğazlar ve Marmara bölgesidir. • İzmir’in Yunanlara verilmesi ilk defa Paris Barış Konferansında kararlaştırılmıştır. • İşgallere silahla karşı koyma kararı ilk defa İzmir Müdafaa-i hukuk Kongresinde verilmiştir. • Kuvay-ı milliye deyimini ilk kez İstanbul Milli Kongre Cemiyeti kullanmıştır. • Kuvay-ı Milliye hareketi ilk defa Yunan işgaline karşı kurulmuştur. • Yayınlanan ilk genelge Havza Genelgesidir. • Manda ve Himaye fikri ilk defa İtilaf Devletleri tarafından Paris konferansından sonra ortaya atıldı. • İşgale karşı kurulan ilk cemiyet Trakya Paşaeli Cemiyetidir. • İşgallere karşı ilk tepki, protesto ve mitingler yoluyla olmuştur. • Batıda açılan ilk cephe Ayvalık Cephesidir. • Batıdaki cemiyetler ilk defa Balıkesir Kongresinde birleştirilmiştir. • Milli mücadelenin haklılığını gösteren ilk uluslar arası belge Amiral Bristol Raporudur. • İşgallere karşı ilk direniş Güney Cephesinde Fransızlara karşı yapılmıştır. 2. Kurtuluş Savaşı'nda Hazırlık Dönemi • Yayınlanan ilk genelge Havza Genelgesidir. • Kurtuluş Savaşının amacı, gerekçesi ve yönetimi ilk defa Amasya Genelgesinde belirtilmiştir. • Vatanın kurtulması için hep birlikte mücadele edileceği Amasya Genelgesinde ilk kez belirtilmiştir. • Türk milletine milli egemenlik yolunda yapılan ilk çağrı Amasya Genelgesidir. • Rejimin değişeceği yolundaki ilk işaretler Amasya Genelgesinde verilmiştir. • Milli bir heyetin kurulması ilk defa Amasya Genelgesinde kararlaştırılmıştır.(temsil kurulu) • İstanbul hükümetinin halka karşı sorumluluğunu yerine getirmediği ilk defa Amasya Genelgesinde belirtilmiştir • Mustafa Kemal'in yayınladığı ilk ihtilal bildirgesi Amasya Genelgesidir. • Mustafa Kemal'in başkanlığını yaptığı ilk siyasi kuruluş Temelsiz Kuruldur. • İlk düzenlenen kongre Erzurum Kongresidir • Mustafa Kemal'in sivil olarak katıldığı ilk kongre Erzurum Kongresi'dir. • Kapitülasyonlara ilk defa Erzurum Kongresinde tepki gösterilmiştir. • Vatanın bütünlüğünü ilgilendiren kararlar ilk defa Erzurum Kongresinde alınmıştır. • Manda ve himayenin reddedilmesiyle Milli egemenliğin koşulsuz olarak gerçekleştirileceği ilk defa Erzurum Kongresinde belirtilmiştir. • Kuvay-ı Milliye deyimini ilk kez İstanbul Milli Kongre Cemiyeti kullanmıştır. • Temsil.Kurulu ilk kez Erzurum Kongresinde kurulmuştur.(bölgesel) • Misak-ı milli düşüncesi ilk defa Erzurum kongresinde ortaya atılmıştır. • Hükümet kurma fikri ilk defa Erzurum kongresinde ortaya çıktı • Vatanın bütününü ilgilendiren kararlar ilk defa Erzurum kongresinde alınmıştır • ilk milli kongre Sivas kongresidir • temsil kurulu ilk kez Sivas kongresinde milletleştirildi • Temsil heyeti yürütme yetkisini Sivas kongresinden sonra Ali Fuat Paşayı batı cephesi komutanlığına atayarak kullanmıştır • Halka milli mücadeleyi anlatmak için kurulan ilk gazete irade-i milliyedir • Milli mücadelenin ilk siyasi başarısı damat Ferit hükümetinin düşürülmesi • İstanbul hükümeti ile temsil heyeti arasındaki ilk görüşme Amasya görüşmesidir • milli mücadeleciler ile İstanbul hükümeti arasındaki sorunlar ilk defa Amasya görüşmesi ile çözülmeye çalışılmıştır • Erzurum ve Sivas kongreleri kararları ilk defa son Osmanlı mebusan meclisinde kabul edilerek resmileşti • İstanbul hükümeti temsil heyetini ilk olarak Amasya görüşmesi ile tanımıştır • ulusal örgütlerin birleştirilmesi ilk defa Sivas kongresinde olmuştur • Kapitülasyonlara ilk tepki misak-ı milliye ile olmuştu 3. Birinci TBMM Dönemi • ilk meclis 23 nisan 1920 de toplanmıştır • ilk demokratik meclis I. Türkiye büyük millet meclisidir • Meclisin ve hükümetin ilk başkanı Mustafa kemaldir • güçlerin Birliği ilkesini benimseyen ilk meclis I. TBMM’dir • İlk anayasa 20 ocak 1921 de kabul edilmiştir (teşkilat-ı esasiye) • TBMM’nin isyanları karşı aldığı ilk önlem hıyanet-i vataniye kanunudur • İstanbul mahkemeleri ilk defa I. TBMM döneminde kurulmuştur • İstanbul hükümeti milli mücadeleyi resmen ilk olarak Amasya görüşmeleri ile tanınmıştır 4. kurtuluş savaşı dönemi • kurtuluş savaşında başarılı olan ilk cephe doğu cephesidir • işgallere karşı ilk direniş güney cephesinde Fransızlara karşı yapılmıştır • İlk kapana cephe doğu cephesidir • misak-ı milliye katılan ilk yer Kars dır • Sevr antlaşmasını onaylamayan ilk devlet Ermenistan’dır • misak-ı milliyi ilk kabul eden devlet Ermenistan’dır • batıda açılan ilk cephe ayvalık cephesidir • Kuvay-ı Milliye’nin başarılı olduğu ilk cephe güney cephesidir • düzenli ordunun savaştığı ilk ve tek cephe batı cephesidir • düzenli ordunun ilk başarısı birinci İnönü savaşıdır • misak-ı milliyeyi tanıyan ilk Avrupa devleti Sovyet Rusya’dır • misak-ı milliden verilen ilk taviz Batum’dur • Anadolu’dan çekilen ilk itilaf devleti İtalya’dır • TBMM’nin ilk askeri başarısı Ermenistan savaşıdır • TBMM ilk siyasi zaferi gümrü antlaşmasıdır (3 aralık 1920) • düzenli orduların ilk zaferi I. İnönü savaşıdır • TBMM hükümetini tanıyan ve siyasi ilişkileri kuran ilk Müslüman devlet Afganistan’dır (dostluk antlaşması) • Ermenistan ilk Avrupa devleti Rusya ilk itilaf devleti Fransa dır • Moskova antlaşması (19 mart 1921) ile ilk defa bir Avrupa devleti misak-ı milliyeyi tanımıştır. • İtilaf devletleri TBMM’yi ilk defa Londra Konferansına çağırarak tanımışlardır.(11 Mart 1921) • İtilaf Devletlerinin TBMM’yi ilk defa Londra konferansına çağırarak tanımışlardır(11 mart 1921) • İtilaf devletlerinin TBMM yi çağırdıkları ilk resmi görüşme Londra konferansıdır. • Doğu sınırımız ilk defa Kars antlaşması ile kesin şeklini almıştır (13 ekim 1921) • TBMM ile antlaşma imzalayan ilk itilaf devletleri Fransa’dır (Ankara antlaşması 20 ekim 1921) • Güney sınırımız ilk defa Fransızlarla yapılan Ankara antlaşması ile belirtilmiştir • Kahramanlık unvanını alan ilk şehir Maraş tır • Anadolu’dan çekilen ilk itilaf devleti İtayladır • Kütahya-Eski şehir savaşları kurtuluş savaşının ilk ve son yenilgisidir • Mustafa kemal paşa ilk defa Kütahya-Eskişehir savaşlarından sonra başkomutanlık makamına getirilmiştir • Mustafa Kemal in komutan olarak katıldığı ilk savaş Sakarya savaşıdır • Yunan ordusu ilk defa Sakarya dan sonra taarruzda savunmaya Türk ordusu da savunmadan taarruza geçmiştir • TBMM ordularının ilk taarruzu Büyük taarruzdur • İtilaf devletleri ilk defa Lozan Barış antlaşması ile misak-ı milliyi tanımışlardır 5. Cumhuriyet dönemi • İlk cumhur başkanı Mustafa Kemal paşadır • İlk başbakan İsmet İnönü • ilk siyasi parti cumhuriyet halk partisidir • Cumhuriyet halk partisini ilk başbakanı Mustafa kemaldir • ilk muhalefet partisi terakkiperver Cumhuriyet fırkasıdır • Çok partili hayata ilk kez 1946 da geçilmiştir • Cumhuriyet rejimine karşı ilk isyan Şeyh Said isyanıdır • Laikliğe geçisin ilk aşaması Saltanatın kaldırılmasıdır • İlk planlı ekonomi 1933-39 yılları arasında uygulanmıştır • Türkiye Cumhuriyetinin kurduğu ilk banka İş bankasıdır (1924) • Maden sanayinde ilk açılan farika Karabük demir - çelik fabrikasıdır (1939)